Preek Zondag 14

Liturgie
Psalm 98:2,3
Psalm 32:1 (na wet)
Gezang 12:2,3,4,6 (na Schriftlezing)
Gezang 30:4 (na preek)
Psalm 139:6,7 (na geloofsbelijdenis)
Psalm 89:1

Schriftlezing Lucas 1:26-38; Hebr. 2:10-18
Tekst Zondag 14

Preek Zondag 14 HC
Door ds. C. Koster

Broeders en zusters, gemeente van onze Heere Jezus Christus,

Wat is het bijzonder als er een klein kindje wordt geboren. Nieuw leven, wat in de moeder is gegroeid en uiteindelijk ter wereld mag komen. Weten de kinderen van de gemeente ook dat de Heere Jezus ook ooit een baby is geweest? Uit de Bijbel kennen wij de Heere Jezus als een volwassen man rond de 30 jaar. Maar Hij is ook geboren als een kleine baby. Dat is toch moeilijk voor te stellen dat Jezus Christus ook zo is geweest. Een klein mensje, een baby. Die net als iedere baby afhankelijk was van verzorging en bescherming, van eten en drinken. Een echt mens met tien vingers en tien tenen en kleine nageltjes.

Wat is dat een groot wonder. Gods eigen Zoon, de Heere Jezus, die naar de aarde kwam als mens. Geboren uit Maria, de vrouw van Jozef. Dat is het wonder van Kerst. God die zijn eigen Zoon gaf om als mens te lijden en te sterven voor onze zonden. Gods eigen Zoon is mens geworden.

De kerk belijdt dat in de Apostolische geloofsbelijdenis: De Heere Jezus is ontvangen van de Heilige Geest, geboren uit de maagd Maria. De Heidelbergse Catechismus legt in Zondag 14 die zin van de apostolische geloofsbelijdenis uit. Daar willen we vandaag bij stilstaan.

De Zoon van God is echt mens geworden uit de maagd Maria

1. God de Zoon kwam naar de aarde
2. Hij is echt mens geworden van vlees en bloed
3. Om zo onze Middelaar te zijn

Waar gaat het in deze Zondag 14 precies om? Hier wordt belijdenis gedaan van de eeuwige Zoon van God, die mens is geworden. Het gaat dus niet over het begin van zijn bestaan. De Zoon van God bestaat immers van eeuwigheid af, Hij is zonder begin, zonder einde. Maar in zijn eeuwig bestaan was er een moment dat God Hem zond naar de aarde. Nu was het moment aangebroken dat de Zoon moest gaan. Dat Hij zijn plek in de hemel verliet en mens is geworden om op aarde te leven.

Hij was de ware Immanuel. God met ons. In Jezus Christus zag God naar zijn volk om. God woonde letterlijk in hun midden, door de aanwezigheid van Jezus Christus. De Heere was hen zeer nabij gekomen.

Nu is het goed om te realiseren dat de komst van Jezus Christus niet de eerste keer was dat God omzag naar zijn volk. Eigenlijk zien we steeds in de Bijbelse geschiedenis dat God zeer nabij zijn volk was. Al bij Henoch zie je dat: Henoch wandelde met God. De Heere sprak rechtstreeks tot Abraham. Die Heere heeft iets van zijn heerlijkheid laten zien aan Mozes. De Psalmen laten zien dat er nauwe verbondenheid is tussen de Heere en zijn volk. Bijvoorbeeld Psalm 23, waarin Gods volk vrijmoedig mag zeggen: de Heere is mijn herder, mij ontbreekt niets. Er was steeds contact tussen God en zijn volk op aarde.

Wat dat betreft is het niet uniek dat God in Jezus Christus dicht bij zijn volk komt. Maar de komst van Jezus Christus is wél uniek. Zijn komst is zo anders dan al die keren daarvoor dat God zijn volk nabij was. Want nu is God de Zoon zelf mens geworden. Hij heeft zich niet alleen geopenbaard en laten kennen aan mensen. Hij heeft zelf ons vlees en bloed aangenomen. Hij heeft zelf in onze schoenen gestaan. Ons brood gegeten, ons water gedronken. Hij was een van ons! En dat deed Hij, omdat Hij als mens onze zonden moest betalen en verzoenen. Dat is zo uniek. Nooit eerder heeft God dat gedaan en nooit zal dat meer gebeuren. Het wonder dat God de Zoon mens is geworden is echt ongeëvenaard. Het is uniek en eenmalig.

De geboorte van Jezus Christus is ook anders dan de wonderlijke geboortes uit het Oude Testament. We komen in het Oude Testament wel tegen dat de geboorte van een kindje met wonderen omringd wordt. Sara wordt zwanger van Abraham, terwijl ze beide op zo’n hoge leeftijd zijn dat ze feitelijk geen kinderen meer kunnen krijgen. Door een wonder van de Heere wordt Sara toch van Abraham zwanger en mag zij Izak baren. Rebekka was eerst onvruchtbaar. Maar de Heere verhoort haar aanhoudend gebed en dan mag ze toch van Izak zwanger worden en baart ze Ezau en Jacob. Manoach en zijn vrouw konden geen kinderen krijgen, omdat zij onvruchtbaar was. Maar toch schenkt de Heere hen Simson, een richter die zijn volk komt verlossen van de Filistijnen. Stuk voor stuk wonderen van de Heere, waardoor de Heere een kind schenkt uit het huwelijk van een man en een vrouw.

Maar de geboorte van Jezus Christus gaat dit alles te boven! Jezus Christus is het eeuwige Woord dat vlees wordt. Zijn geboorte is niet voortgekomen uit de wil van een man. Jozef was niet zijn vader. Nee, Jezus Christus was en is afkomstig uit de hemel. Toen de volheid van de tijd aangebroken was en God zijn beloften in vervulling wilde doen gaan kwam de Zoon van God. Jezus Christus, Hij kwam om de wil van God te doen.

Een geboorte, die u zo mag verblijden, gemeente. Die u en jou eeuwig dankbaar mag maken. Omdat de geboorte van Jezus Christus uw heil, uw verlossing betekent.

En hoe was deze geboorte van Jezus Christus voor Hemzelf? Bracht dat voor Hem ook blijdschap en vreugde? Heil en verlossing? Nee, voor Jezus Christus was deze keuze juist een weg van lijden en smart. Uit liefde koos Hij ervoor om de weg van vernedering en kruislijden te gaan.

Al vanaf zijn geboorte begint zijn lijden. Ja, dat begint zelfs al vanaf voor zijn geboorte, het moment dat Hij ontvangen werd van de Heilige Geest. Hij bedekte de hemelse heerlijkheid, die Hij bezat. Hij heeft zich ontledigt en heeft de menselijke natuur aangenomen. Hij nam de gestalte van een dienstknecht aan. Willens en wetens is Hij mens geworden om te lijden voor onze zonden.

Van al de stappen in het lijden van Jezus Christus. De weg van lijden, kruisiging, zijn sterven en begraven, dat Hij door zijn Vader verlaten werd. Van heel dat lijden zijn de ontvangenis en geboorte van Jezus Christus al de eerste twee stappen. Een lijden, omdat Hij mens werd, die alle gevolgen van de zonde aan den lijve ervaart. Mens met al zijn zwakheden. Hoewel Hij rijk was is Hij echt arm geworden, zodat wij door zijn armoede rijk zouden worden. Dat is het wonder. Jezus Christus is mens geworden om u en jou te redden van de zonde.

Overigens is het voor alle duidelijkheid goed om te zeggen dat Hij wel mens is geworden. Maar dat dat niet betekent dat de Heere Jezus eerst God was en toen in een mens is veranderd, zodat Hij geen God meer zou zijn. Nee, als wij zeggen: Jezus Christus is mens geworden. Dan bedoelen we: Hij is echt mens geworden, maar is tegelijk ook echt God gebleven. Hierover is veel nagedacht in de geschiedenis van de kerk, veel gediscussieerd en veel gestreden ook. Maar dit is de Bijbelse kern, wat de kerk van vandaag belijdt: Jezus Christus is echt mens geworden, maar tegelijk ook God gebleven. Jezus Christus is echt God en echt mens.

Maar terwijl de Heere Jezus als echt God en echt mens naar de aarde kwam, was Hij voor het oog niet anders dan alle mensen om Hem heen. Je kon niets vreemds of anders aan Hem zien. De mensen in de tijd van de Heere Jezus zeiden immers ook: is dit niet de zoon van Jozef, de timmerman? En kennen wij zijn broers en zussen niet? Jezus Christus was gewoon mens, niet van anderen te onderscheiden.

En toch was Hij wel echt God. Hij was en bleef één met de Vader, zoals Hij zelf ook zei. Gezonden door de Vader en voortdurend in gehoorzaamheid aan zijn Vader. En Hij was vol van de Heilige Geest.

De engel laat aan Maria al zien dat Jezus Christus echt God is: “De Heilige Geest zal over u komen en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen. Daarom ook zal het Heilige Dat uit u geboren zal worden, Gods Zoon genoemd worden.” De drie-enige God die in Jezus Christus zich ontfermt over ons zondige mensen.

Zo concreet en tastbaar is het wonder van Gods genade. Gods woorden hebben zichtbaar effect in deze wereld. God zelf is in Jezus Christus naar de aarde gekomen. Hij is als baby geboren, heeft als mens gelopen in de straten van Jeruzalem. Om Gods woord te vervullen en verzoening te doen van al onze zonden.

Gods Zoon kwam naar de aarde, ja Hij is mens geworden! Een echt en waar mens, net als wij. Maar zonder zonde. Daarover in het tweede gedeelte van de preek.

Hij is echt mens geworden van vlees en bloed

Zoals ik al zei is er veel te doen geweest over deze belijdenis. Dat Jezus Christus geboren is uit de maagd Maria, dat konden en kunnen veel mensen niet geloven. Dat is voor hen een ergernis, iets wat ze niet kunnen of willen aanvaarden. Immers, voor een geboorte van een kindje heb je een vader en een moeder nodig. Een vrouw alleen kan geen kinderen krijgen. Net zoals een man alleen geen kinderen kan krijgen.

Bovendien snappen deze mensen ook niet waarom het nodig is, dat Jezus Christus geboren is uit de maagd Maria. Ze zeggen dat deze geboorte van de Zoon van God uit een vrouw, die geen omgang heeft gehad met een man, toch niet perse nodig is voor het evangelie. Dat Jezus Christus is gestorven en opgestaan is wezenlijk voor het geloof, zeggen ze. Maar deze belijdenis over Jezus’ geboorte is toch niet nodig? Dit is toch slechts een klein steentje in het grote mozaïek van het evangelie? Eén steentje, een klein onderdeeltje, dat kan je in een mozaïek wel missen? Met andere woorden, als je zo’n steentje eruit haalt en de maagdelijke geboorte van Jezus Christus ontkent, dan vervalt daarmee heus niet het hele evangelie.

U zult zich misschien afvragen waarom deze mensen dit zeggen, terwijl het toch gewoon in de Bijbel staat? Nu, deze mensen zeggen dat het Bijbels getuigenis erg zwak is. Het staat slechts tweemaal in de Bijbel, in Mat. 1:18-25 en Luc. 1:35. En daaruit concluderen ze dat het slechts om een bijzaak gaat.

En omdat deze mensen de geboorte van Jezus Christus uit de maagd Maria niet zo belangrijk vinden, zeggen ze ook, dat we deze zin in de Apostolische Geloofsbelijdenis maar moeten schrappen. Deze belijdenis over Christus’ geboorte is geen onderdeel van de fundamenten van het christelijk geloof.

Er is nog een andere manier waarop mensen kunnen dwalen. Aan de ene kant heb je dus mensen die het ongeloofwaardig vinden dat Jezus Christus geboren is uit de maagd Maria. Aan de andere kant heb je juist mensen die zeggen dat de geboorte van Jezus Christus te menselijk is. Te aards. Te zondig. Het kan toch niet dat de eeuwige Zoon van God zo’n klein, afhankelijk baby’tje is geweest? Dat Hij geboren is geworden uit een vrouw, met alle pijn en moeite die bij een zwangerschap en bevalling hoort?

Om dit al te menselijke te omzeilen, zeggen deze mensen bijvoorbeeld dat Jezus Christus altijd al een menselijke natuur had, van eeuwigheid. Dat Hij dus niet mens is geworden, maar dat Hij als mens naar de aarde is gekomen via Maria. En dat Maria slechts een doorgeefluik is, om het zo maar te zeggen. Zoals water door een trechter heengaat, zonder iets van die trechter over te nemen. Zo is Jezus Christus door Maria heen gegaan, zonder iets van haar mee te nemen.

Ze zeggen dan ook dat Jezus Christus niet geboren is uit de maagd Maria. Maar dat Jezus Christus geboren is door de maagd Maria.

Deze dwaling is opzich begrijpelijk. Als Jezus Christus echt uit Maria is voortgekomen, als zij echt haar vlees en bloed heeft aangenomen, zoals Zondag 14 zegt, hoe kan het dan dat Jezus Christus zonder zonde is? Maria is toch ook een zondig mens? Dus moet de menswording van Jezus Christus wel zo zijn geweest, zeggen deze mensen, dat Hij niets van Maria heeft meegenomen.

Zo gedacht zien we ook iets van deze dwaling terug in de rooms katholieke kerk, die zegt dat niet alleen de Heere Jezus, maar ook Maria onbevlekt ontvangen is, dat ze zondeloos was en dat ze uiteindelijk ten hemel mocht varen. Ook in deze dwaling zien we dat men het blijkbaar te laag vindt voor Jezus Christus om uit een zondige vrouw voort te komen.

Om niet meer te noemen zit er ook iets van deze dwaling bij mensen die zeggen dat Jezus Christus een echt wonderkind was. Mythische verhalen over Jezus Christus als kleuter, die van klei vogels maakte. Of dat Hij als baby al kon praten. Dat zijn menselijke bedenksels, waar geen enkele grond of bewijs voor is in de Bijbel. In deze verhaaltjes zie je juist dat mensen het blijkbaar heel moeilijk vinden om Jezus Christus als echt en gewoon mens en gewone baby’tje in te denken. Er moet wel iets bijzonders met Hem aan de hand zijn geweest. Er moet wel iets anders bij Hem te zien zijn geweest. Een gewone geboorte uit een zondige vrouw, een gewone jeugd, dat past blijkbaar niet bij de Heere Jezus Christus.

Nu, gemeente, de kerk heeft steeds en altijd pal gestaan voor de belijdenis dat Jezus Christus geboren is als echt mens. Geboren uit de maagd Maria. Het is juist zeer treffend hoe sober en terughoudend de Schriften spreken over het zwanger worden van Maria, de geboorte van Jezus Christus en zijn jeugd. Wij mogen daar niet meer over zeggen dan God ons geopenbaard heeft. De kerk heeft steeds in voorzichtigheid en met terughoudendheid gesproken over het wónder van de vleeswording van Jezus Christus. Het wonder dat de eeuwige Zoon van God de menselijke natuur heeft aangenomen.

Maar tegelijk heeft de kerk wél gesproken. Helder en duidelijk. Om de dwaling tegen te spreken en vast te houden aan wat de Heere ons openbaart. En dat kon en moest de kerk ook doen. Immers, de Bijbel is wel terughoudend over deze geschiedenis, maar tegelijk is het wel heel duidelijk wat er wel staat.

De Heere zegt immers gewoon in de Bijbel dat Maria zwanger bleek te zijn uit de Heilige Geest, nog voordat Jozef en Maria samengekomen waren, Mat. 1:18. En Maria snapt het zelf ook niet, lezen we in Lucas 1:34. Het is een bovenmenselijk wonder. Zij zegt: “Hoe zal dat mogelijk zijn, aangezien ik geen gemeenschap heb met een man?”

Maar ook verder in de Heilige Schrift zien we deze belijdenis terugkomen. Het is maar niet een kwestie van één of twee verzen. Nee, veel vaker komt deze belijdenis terug over de menswording van Jezus Christus. In Johannes 1 lezen we bijvoorbeeld dat het Woord, dat is de Zoon van God, mens is geworden zónder de wil van een man. We lezen in Gal. 4:4 dat Jezus geboren is uit een vrouw, geboren onder de wet.

En in Hebr. 2 lezen we dat Jezus Christus in álles gelijk moest worden aan zijn broeders. Dan noemt de Hebreeënschrijf niet expliciet de geboorte uit Maria. Maar het betekent wel dat Jezus Christus echt en waar mens is geworden, precies zoals wij ook mens zijn, uitgezonderd de zonde.

En dat zeggen we nu juist als we belijden dat Jezus Christus geboren is uit de maagd Maria. Daarin belijdt de kerk dat Hij echt mens is geworden. Terwijl Hij tegelijk geen menselijke afkomst heeft. Nee, Hij heeft een hemelse afkomst. Hij is niet van Adam afkomstig, maar van Boven, vanuit de hemel daalde Hij neer. De eeuwige en natuurlijke Zoon van God. Jezus Christus is geen kind van Adam. Hij draagt ook niet met zich mee de schuld van de zonde van Adam, de erfzonde. Nee, Jezus Christus is waarlijk de Zoon van God. En Hij koos er vrijwillig voor om mens te worden. Hij was geen kind van Adam. Maar Hij werd de tweede Adam.

Overigens betekent de maagdelijke geboorte van Jezus Christus niet dat het huwelijk minder waard is. Alsof Jezus Christus alleen geboren kon worden buiten het huwelijk om, omdat het huwelijk of de seksuele gemeenschap in het huwelijk zelf iets zondigs is. Nee, zeer zeker niet.

Maar één ding mag vandaag klip en klaar zijn. Dat Jezus Christus geboren is uit de maagd Maria, dat laat zo duidelijk zien dat Jezus Christus niet van mensen afkomstig is. Maar dat Hij van Boven komt. Bij God vandaan. God de Zoon, die de menselijke natuur aannam, uit het vlees en bloed van de maagd Maria. Zo is Hij het ware zaad van David. Geboren in de stad Bethlehem, de stad van David.

En het blijft: hoe het precies gebeurd is, dat weten we niet. Maar verval dan niet in menselijke, verkeerde redenaties. Alsof een echte menselijke geboorte niet zou kunnen. Alsof een echte menselijke geboorte té menselijk voor Jezus Christus zou zijn. Nee, laten we vasthouden aan de Bijbel. Ook al kunnen we het niet begrijpen. U mag het wel aanbidden. U mag God loven en prijzen om al zijn wonderen, zijn werken, zijn weldaden. Want dat Jezus Christus geboren is, dat ís toch zo’n machtig wonder. De drie-enige God heeft via deze wonderlijke weg uw verlossing op het oog. Dat tot slot in het derde gedeelte van de preek.

Om zo onze Middelaar te zijn

Het is zo belangrijk om deze belijdenis vast te houden. Niet alleen het evangelie van Jezus Christus en die gekruisigd. Ook van Jezus Christus en die geboren uit de maagd Maria. Dat is maar niet een steentje uit het grote mozaïek van het evangelie. Nee, het is van wezenlijk belang dat we belijdenis doen over de geboorte van Jezus Christus. Daarom heeft de Vroege Kerk dit al in de Apostolische Geloofsbelijdenis opgenomen. Jezus Christus is echt mens geworden van vlees en bloed, net als wij.

En dat is zo belangrijk. Want Jezus Christus is méns geworden om mensen te redden. En als u op een of andere manier gelooft dat Hij niet echt en waar mens is geworden. Dan kan Hij ook geen mensen redden.

En juist daarom is Jezus Christus op één punt radicaal anders dan u en ik. En dat is als het gaat om de zonde. Jezus Christus is ter wereld gekomen zonder zonde. Hij is geen afstammeling van Adam. Hij heeft geen deel aan de zonde van Adam. Jezus Christus kon ook niet samen met Adam in zonde vallen. Want toen Adam in zonde viel, toen was de Zoon van God nog in de hemel bij zijn Vader. Jezus Christus had part noch deel aan de zondeval.

Maar juist omdat Hij op dit punt anders is, juist daarom kan Hij u verlossen. Want zo kunt u met Hem ruilen. Zo kunt u uw zonde en schuld op Hem leggen. En mag u uit zijn hand ontvangen alle onschuld en heiligheid.

Ja, Hij was zonder zonde. En juist daardoor kon Hij tot zonde worden. Kon Hij zichzelf onderdompelen in deze zondige wereld, en al uw zonden op zich nemen. En uw zonden wegdragen aan het kruishout op Golgotha. Hij bedekt onze zonde met zijn lijden en gehoorzaamheid, zegt de Catechismus in vraag en antwoord 36.

Jezus Christus is een baby geworden, om ook kleine baby’s en kinderen te wassen en te reinigen van zonden. Jezus Christus is in de buik van een vrouw geweest. Om al Gods kinderen die in de buik van hun moeder zijn overleden, te verlossen. Jezus Christus is ontvangen en geboren. Om u, die in zonde ontvangen en geboren bent, te verlossen en te reinigen.

Daarom noemt de Catechismus hier Jezus Christus onze Middelaar. Hij staat tussen God en u in, gemeente. Om u met God te verzoenen. Zodat u kinderen van God kunt zijn.

Zo mag u zeker weten, broeders en zusters, jongens en meisjes. Mijn persoonlijke zonde, slechtheid, tekortkomingen en falen. Ik mag er van verlost worden. Ik mag bevrijd worden door de Zoon van God, die mens is geworden. Maar dat gaat niet zomaar, automatisch. Dan moet u wel geloven. Geloven in Jezus Christus, om bij Hem uw redding en behoud te zoeken en te vinden.

De menswording van Jezus Christus, het is een groot geheim. En ook al doorgronden we het niet. U mag deze belijdenis vasthouden in geloof. U mag er troost en kracht uit ontvangen. U mag God eeuwig loven en prijzen, dat God via deze wonderlijke weg uw en jouw verlossing wil schenken.

Het mensdom lag in schuld en vloek voor God verloren.

Gij werdt de mens tot heil uit ene maagd geboren.

Gij hebt aan ’t kruis voor ons de dood zijn macht ontnomen,

zo baandet G’ ons de weg, om weer tot God te komen.

Amen.